Người Yao là một trong những nhóm dân tộc lâu đời nhất của Trung Quốc. Họ sống chủ yếu ở hơn 130 bản,làng trên khắp miền nam Trung Quốc, bao gồm các tỉnh Hồ Nam, Quảng Đông, Vân Nam và Giang Tây. Dân số đông nhất tập trung ở Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây.

Theo ngôn ngữ, phong tục và tín ngưỡng của họ, dân tộc Yao có thể được chia thành bốn nhánh. Nhưng tất cả người Yao đều coi Pan Wang ‘Bàn Vương”, hay Vua Pan”Bàn”, là tổ tiên của họ, và tổ chức Lễ hội Pan Wang’Bàn Vương” để tỏ lòng thành kính với nhà Vua. Ban đầu, các nhánh Yao khác nhau tổ chức lễ hội vào những ngày khác nhau, thường là vào mùa thu hoạch sau mùa thu, trước Lễ hội mùa xuân. Nó có thể vào một ngày cố định hoặc đột xuất. Vào tháng 8 năm 1984, đại diện của tộc Yao trên khắp đất nước đã tập trung tại Nam Ninh, thủ phủ của Quảng Tây, và đạt được sự nhất trí về việc thiết lập Lễ hội Pan Wang”Bàn Vương” vào ngày 16 tháng 10 âm lịch, ngày sinh của Vua Pan”Vua Bàn”.

Một người dân tộc Dao’Yao” đi chân trần trên than nóng tại Lễ hội Pan Wang ‘Bàn Vương”

Lễ hội Pan Wang “Bàn Vương” có lịch sử hơn 1.700 năm và cũng là ngày để người dân tộc Yao gửi lời cảm ơn đến Vua Pan “Vua Bàn” vì đã phù hộ. Vào ngày đó, tất cả người Yao đều mặc trang phục đẹp nhất của họ; múa hát, múa khèn và thắp hương tưởng nhớ ngày sinh của tổ tiên. Năm 2006, lễ hội được đưa vào đợt di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đầu tiên.

Những huyền thoại xung quanh King Pan

Trong nhiều thế kỷ, với sự di cư, các khu định cư của người Yao đã thay đổi và sự dung hợp sắc tộc cũng làm thay đổi truyền thống văn hóa của tộc người ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, phong tục dâng lễ cho Vua Pan” Vua Bàn” vẫn còn duy trì. Vua Pan”Vua Bàn” là nhân vật nào trong nhận thức của người Yao và tại sao người Yao lại tổ chức lễ hội? Những câu hỏi này không chỉ gây tò mò cho những người thuộc các dân tộc khác, mà còn thu hút chính những người Yao.

Trong truyền thuyết cổ xưa của người Yao, Vua Pan “King Ping and King Gao”là một con rồng tên Panhu. Theo truyền thuyết, vào thời cổ đại, Vua Ping và Vua Gao của núi Yaoshan bắt đầu thù địch với nhau. Vua Ping đã tặng một phần thưởng hấp dẫn cho người anh hùng dũng cảm có thể chặt đầu Vua Gao. Nếu thành công, anh có thể kết hôn với cô con gái xinh đẹp nhất của Vua Ping, Công chúa III. Con chó rồng Panhu nghe nói về điều này, và bắt đầu với ý định thực hiện hành động này.

Người dân Yao gửi lời cảm ơn đến Vua Pan “Vua Bàn” vì những lời chúc phúc của ông.

Anh ta đã vượt biển và đến gặp Vua Gao. Panhu cố gắng lấy lòng vua Gao và được ông tin tưởng. Một ngày nọ, khi Vua Gao say rượu, Panhu đã cắn đầu Vua Gao. Vua Ping tôn trọng lời hứa của mình và yêu cầu Công chúa III kết hôn với Panhu. Sau đó, có ý định biến thành người, Panhu đã xin công chúa cho vào lò hấp trong bảy ngày đêm. Công chúa làm theo chỉ dẫn của anh ta. Đã sáu ngày đêm trôi qua, công chúa lo lắng sợ chồng chết. Vì vậy, cô ấy đã cởi vỏ bọc trước thời gian quy định. Cô thấy rằng Panhu đã thực sự biến thành hình dạng con người. Tuy nhiên, đã bảy ngày đêm trôi qua, đám lông trên mặt và chân của anh vẫn chưa rụng hết. Sau đó, anh ta tiếp tục quấn vải vào đầu và chân.

Sau khi Panhu biến thành một con người, Vua Ping đã cử anh ta cai trị núi Kuaiji với tư cách là vua của nó dưới danh hiệu Vua Pan. Vua Pan và Công chúa III có sáu trai và sáu gái, và Vua Pan ban cho mỗi người một họ. Do đó, người Yao có 12 họ đầu tiên của họ. Dù đã trở thành vua, Panhu vẫn sống giản dị, dạy con cái cách làm việc và săn bắn.

Truyện cổ và truyền thuyết dân gian là sự phản ánh xuyên suốt lịch sử. Bất chấp cốt truyện kỳ ​​quặc của nó, câu chuyện là bằng chứng rằng vào cuối thời kỳ đồ đá mới khi đồ gốm thay thế các vật chứa tự nhiên, tổ tiên của người Yao đã sống trong khu vực mà tên của Vua Pan, Panhu, đã chỉ ra. Pan có nghĩa là đĩa, đồ gốm sớm nhất và Hu, một vật chứa làm bằng calabash, được người Trung Quốc sử dụng làm gáo múc nước.

Tưởng nhớ Tổ tiên

Về nguồn gốc của Lễ hội Pan Wang, truyền thuyết dân gian kể rằng vào thời cổ đại, khi đi thuyền trên biển, người Yao đã gặp phải sóng dữ và nước dữ. Con thuyền của họ vẫn lênh đênh trên biển trong 49 ngày liên tục cố gắng và không vào được bờ. Khi trên bờ vực của sự hủy diệt hoàn toàn, một người nào đó bắt đầu cầu nguyện những lời chúc phúc từ Vua Pan ở cung, và lập một lời thề. Cơn bão đã lắng xuống và người Yao đã vào bờ an toàn. Hôm đó là ngày 16 tháng 10 âm lịch, cũng là ngày sinh của vua Pan.

Người Yao mặc trang phục truyền thống của họ và nhảy múa để tôn vinh ngày sinh của tổ tiên của họ

Người Yao chặt cây và tạo hình thành công cụ để giã gạo nếp nấu thành bột nếp. Sau đó, mọi người ca hát và nhảy múa để kỷ niệm cuộc sống mới và sinh nhật của Vua Pan. Kể từ đó, vào ngày kỷ niệm định mệnh đó, mọi người cùng nhau đến để tưởng nhớ vua Pan bằng những màn múa hát. Lễ hội Pan Wang giờ đây đã phát triển thành một sự kiện xã hội kỷ niệm một vụ mùa bội thu. Trong thực tế, tháng 10 âm lịch là mùa lễ hội của người Yao ở vùng Nam Lăng, miền Nam Trung Quốc. Sau khi gieo hạt vào mùa xuân, gieo trồng vào mùa hè và thu hoạch mùa thu là mùa để nghỉ ngơi. Vì vậy, vào mùa này, người Yao nấu rượu, dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị gà vịt, chày giã gạo nếp để cúng tổ tiên.

Trong các lễ hội, tất cả người Yao đều mặc trang phục truyền thống đẹp nhất của họ. Được dẫn dắt bởi những người cao tuổi của họ, người Yao dâng lễ cúng tế cho Vua Pan, kèm theo bài hát và điệu múa để tôn vinh tổ tiên và thể hiện khí phách của họ. Họ ăn mừng một vụ thu hoạch bội thu để thưởng cho những lời chúc phúc của Vua Pan.

Mặc dù các hình thức cử hành khác nhau, nhưng việc thờ cúng tổ tiên là yếu tố quan trọng nhất của Lễ hội Pan Wang. Thông thường, một bàn thờ tế lễ được thiết lập để lưu giữ các bức tượng của các vị thần khác nhau với bức tượng của Vua Pan ở giữa. Khi lễ cúng bắt đầu, một khẩu súng (một loại súng nặng, nòng dài) được bắn ba lần, và pháo được nổ ra. Giữa tiếng pháo nổ ầm ĩ, những người lớn tuổi Yao đặt đầu lợn, gạo nếp, gà và rượu lên bàn thờ để tế. Đối diện với những bức tượng, mọi người cúi đầu và cầu nguyện trong im lặng. Sau đó, họ hát The Song of King Pan và biểu diễn điệu nhảy của King Pan.

Vào ngày lễ hội, bức tượng của Vua Pan được thờ trong ngôi đền địa phương được mời tham gia cuộc diễu hành của các vị thần và dân làng mang bức tượng đi tham quan các làng và kiểm tra các cánh đồng. Cuối cùng nó được đặt trên một sân khấu, thường là bãi đất trống, để biểu diễn lễ kỷ niệm. Người ta nói rằng những ngôi làng và cánh đồng được vua Pan kiểm tra sẽ thấy một cuộc sống an toàn, thịnh vượng và mùa màng bội thu. Những buổi biểu diễn đó mang đến cho mọi người cơ hội tìm hiểu các tuyến đường di cư của tổ tiên họ, các câu chuyện truyền thống, kết bạn mới và thậm chí tìm thấy cô gái hoặc chàng trai của họ.”Those performances give people the chance to learn their ancestors’ migration routes, traditional tales, make new friends, and even find their Miss or Mr. Right.”đoạn này dịch đi dịch lại ngữ pháp khó hiểu quá”

Bài hát của vua Pan’Vua Bàn Vương”

Không có văn bản ghi chép, lịch sử và văn hóa của tộc Yao đã được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua các bản nhạc và các câu chuyện. Bài hát của vua Pan là một giai điệu cổ xưa về lịch sử, kết hợp với các hoạt động nghi lễ thờ cúng vua Pan. Trong những ngày đầu, chúng chỉ gồm những giai điệu đơn giản và ngắn gọn. Sau đó, với nội dung mới được thêm vào bởi các ca sĩ và nghệ nhân dân gian ở các vùng khác nhau của các thời đại khác nhau, khối lượng của nó được mở rộng đáng kể bao gồm các nghi lễ hiến tế và phong tục dân gian hiếm thấy trong các bài sử thi cổ của các dân tộc khác.

Bài hát của Vua Pan là khía cạnh chính của việc thờ phụng Vua Pan. Nó phản ánh một cách sinh động niềm tin cơ bản của người Yao thông qua một lượng lớn nội dung chạm đến các chủ đề như khởi nghiệp, di cư, nông nghiệp, săn bắn, tình yêu và hôn nhân dưới hình thức truyền thuyết và thần thoại. Các vị thần được tôn vinh trong bài hát không chỉ bao gồm các vị thần của người Yao, mà còn cả những vị thần được cả người Hán và người Yao tôn kính. Với nhiều chức năng xã hội, bài hát, một tập hợp kiến ​​thức về dân tộc Yao, vừa là một giai điệu nghi lễ dân tộc trang trọng để cầu nguyện, vừa là một bản sử thi về lịch sử lâu đời của người Yao.

Có ba phiên bản của các bản viết tay về “The Song of King Pan” bằng chữ Hán. Mỗi một bao gồm hơn 3.000 dòng. Để hát trọn vẹn Bài hát của Vua Pan phải mất bảy ngày đêm.

Ngoài chức năng thờ cúng tổ tiên, bài hát còn lưu giữ những thông tin quý giá về văn học, lịch sử và âm nhạc dân gian của người Yao. Tại các làng Yao thuộc khu vực Naling Range, bài hát ngàn năm tuổi của Vua Pan vẫn còn vang vọng, và mọi người nhảy theo những giai điệu cổ xưa, tôn vinh tổ tiên của họ. Vĩnh viễn là một nhân vật linh thiêng trong hệ thống tín ngưỡng của người Yao, những lời chúc phúc của Vua Pan đối với họ được cho là sẽ tồn tại mãi mãi.

P/s : chú thích nguyên bản chữ Vua Pan”Vua Bàn”và Yao “dân tộc Dao”

bản dịch by google ngữ pháp đọc hơi lủng củng,tuy nhiên đây cũng là tài liệu đáng quý để nghiên cứu.

Theo báo china.org China Today, December 11, 2017

http://www.china.org.cn/travel/2017-12/11/content_50097445.htm